De laatste weken verschenen verschillende berichten die de wenkbrauwen deden fronzen. Enerzijds blijkt biologische landbouw net zo productief als regulier, anderzijds wordt gesteld dat de opbrengsten significant lager zijn. En dan de Russen, die zouden de publieke opinie manipuleren.
Langjarig onderzoek
5 februari 2018 komt het grote nieuws naar buiten. Langjarig onderzoek door mensen van Universiteit Leiden, NIOO-KNAW en Wageningen University & Research toont aan dat op den duur biologische landbouw net zo veel opbrengt als regulier. Daartoe hebben ze gedurende dertien jaar de resultaten op de WUR-proefboerderij Vredepeel in het Limburgse Vredepeel gevolgd. Na tien jaar was duidelijk dat de resultaten niet onder deden voor gangbaar. Het duurde even voordat de grond weer een mooi stabiel systeem vormde, maar dan heb je ook wat.
De resultaten van het onderzoek zijn of worden (de datum staat op 15 maart 2018, terwijl we op 2 maart dit schrijven) gepubliceerd in het wetenschappelijke blad Agriculture, Ecosystems & Environment. (Voor € 45 kunt u het downloaden. Dat dan weer wel.)
Het opbrengstverschil tussen BIO en regulier is een kwestie van tijd.Deze studie toont aan dat je niet even zomaar vergelijkingen kunt maken. Dat de aarde tijd nodig heeft om te herstellen. En dan blijkt dat biologisch net zo goed is als regulier. Er werd vruchtwisseling toegepast en stalmest en compost. De grond kende meer organische stof (= meer koolstof C, dus minder CO2 in de atmosfeer) en daardoor ook 50% minder uitspoeling van nitraten. De onderzoekers stellen dat een stabiele bodem meer schokken kan opvangen en (dus) minder schommelingen in de opbrengst kent.
Al eerder kwam het Rodale Institute tot min of meer dezelfde conclusies (open hier de PDF).
De Breitbart van de GMO
Op 16 februari 2018 wordt het bericht de Internetruimte ingebracht dat cijfers van de USDA (US Department of Agriculture – Ministerie van Landbouw) bevestigen dat biologische landbouw duidelijk lagere opbrengst heeft. USDA heeft, naar verluidt, onderzoek gedaan in 2014 en 2008. Ze verzamelde gegevens van boeren over oogst (opbrengst) en landoppervlakte.
En de opbrengst in termen van geld. De conclusie is kraakhelder, zo schrijft Steve Savage op Genetic Literacy Project (een titel die te denken geeft, met name door de ondertitel ‘science not ideology’ – de Breitbart van de GMO.
)Het schema hiernaast geeft de verschillen per groentegewas in percentage aan. Biologisch heeft over de hele linie een veel lagere opbrengst. Vooral spinazie, knoflook en tomaten. Maar enkele gewassen scoren beter dan regulier, zoals zoete aardappelen, artisjokken, suikermais, erwten en sperziebonen. Die staan onderaan en wijzen naar links.
Maar de vraag is of de werkwijze van Steve Savage wel echte wetenschap (science) is of dat ook hij gevoed is door zijn ideologie. Iedereen preekt voor zijn eigen parochie.
De hulp van de Russen
En als het niet lukt, dan roep je de hulp van de Russen in. Een opmerkelijk bericht lazen we in The Scientist (28 februari 2018). Onderzoekers van de Iowa Universiteit zijn tot de conclusie gekomen dat de nieuwswebsites RT (voorheen Russia Today) en Sputnik, naar verluidt beide door de Russische overheid gesteund, meer en met name negatief nieuws over genetische manipulatie verspreiden. Beduidend meer dan Amerikaanse nieuwssites als Huffington Post, Fox News, CNN, Breitbart News, en MSNBC, welteverstaan. Tja, of dit een juiste afspiegeling is?
Ook de achtergrond van de twee onderzoekers is geen waarborg voor neutraliteit. Een van hen is associate professor aan de Department of Genetics, Development and Cell Biology van de universiteit. Voor beiden geldt dat ze al lange tijd teren op fondsen die ze voor hun werk ontvangen van de GMO-indusrie. Wiens brood men eet, diens woord men spreekt.
Ze stellen dat de meeste landen geen bezwaar tegen genetisch gemanipuleerde gewassen hebben. Alleen in Rusland en zo’n zesendertig andere landen is er een of ander verbod op GMO’s. Het artikel van The Scientist verwijst naar een artikel in GIZMODO dat – surprise! – een link kent naar de site van Genetic Litracy Project. Hier is de lijst met landen vermeld en bovendien, voor het gemak, een kaart weergegeven. Maar die is niet correct: Kennelijk alleen de EU, want zo zijn Noorwegen en Rusland niet ingekleurd. Nederland is oranje: geen ban. Maar het is wel zo. Dus ook hier wordt een onjuist beeld voorgesteld want, u weet, plaatjes zeggen meer dan duizend woorden. Nederland moet net zo groen zijn als Duitsland en Luxemburg. En België? We hebben even gezocht. Van wat we hebben kunnen vinden vindt Vlaanderen de teelt okay en wijst Wallonië het af. Maar echt helder is het niet; overheidswebsites blinken uit in onduidelijkheid.
Een commentaar op dit artikel is echt leuk: “Je zou ook kunnen stellen dat deze Russische nieuwssites nog niet door Monsanto, Bayer e.a. worden beheerst.”
Want nu (2 maart 2018) we op de drempel staan van het afschaffen van neonicotinoïden in Europa, publiceert het tijdschrift de Boerderij een ogenschijnlijk neutraal, maar uit betrouwbare bron vernomen, door Bayer betaald artikel. Om verwarring te zaaien. De pot verwijt de ketel dat ze zwart ziet.
The Scientist sluit af met: “94% van de Amerikaanse soja oogst is genetisch gemanipuleerd, net als 81% van de mais, volgens een rapport van US Department of Agriculture uit 2017. En in 2016 vond 39% van de Amerikaanse consumenten GMO-voedsel minder gezond dan ander voedsel.” We laten buiten beschouwing wat de Amerikaan überhaupt voedsel vindt.
Kort over GMO
In het Nederlands GGO. Genetische manipulatie van gewassen kan niet in zijn geheel zwart-wit als negatief worden afgeschilderd. Bij transgene manipulatie worden genen van een andersoortig organisme in een andere plant of dier geplaatst. Dat is op zijn zachtst gezegd nogal tegennatuurlijk en beangstigend. Cisgeen is daarentegen soorteigen. Je zou het als versneld kruisen en selecteren van planten (bijvoorbeeld slarassen) kunnen beschouwen.
Een voorbeeld: Gouden Rijst, een rijst dat het vitamine A-tekort bij kinderen zou oplossen, is een vorm van transgene manipulatie. Rijst x narcis. Door het hoge gehalte aan bètacaroteen is de rijst geel, noem het gouden rijst. Deze truc is inmiddels ook toegepast op bloemkool, aardappels, kiwi’s en meer. Het is de vraag of dit de juiste weg is. De macht over ons voedsel ligt bij enkele bedrijven (lees dit): het zaad is gepatenteerd, vermoedelijk is het gewas ook nog resistent gemaakt tegen een bestrijdingsmiddel. Meer biodiversiteit en meer gevarieerd eten is onzes inziens beter. En vooral gezonder.
EDIT: Ik heb de reactie van Schrama moeten verwijderen omdat Mergenmetz vindt dat mijn reactie op spam lijkt… Vermoedelijk moet ik alle links eruithalen maar ik ga even proberen om zoveel mogelijk te laten staan.
Ik kom hier toevallig via het artikel over voedselbossen. Dat artikel leek wel genuanceerd maar het bovenstaande artikel laat eerder een voorliefde voor biologische landbouw zien. Al helemaal omdat er liever voor een artikel wordt gekozen dat nog niet gepubliceerd is (was) dan de meta-analyses die de yield gap bevestigen.
De kritiek op Schrama et al. 2018 is in een discussie met de auteurs al beter aangekaart dan ik het hier kan verwoorden dus ik plaats die twee reacties gewoon even. Schama et al. kan de kritiek niet bevredigend beantwoorden waardoor dit artikel naar mijn mening niet meer bewijst dan dat we meer onderzoek moeten doen.
Kritiek op Schrama et al. 2018
http://sci-hub.tw/https://doi.org/10.1016/j.agee.2018.03.020
Over de vergelijking tussen biologisch en conventioneel kan ik dit artikel wel aanraden. Het geeft aan dat we in die discussie vaak de verkeerde dingen vergelijken, namelijk gewoon conventioneel met het beste scenario van biologisch. Conventionele boeren kunnen namelijk ook gebruik maken van mest, gewasrotatie, IPM, en eigenlijk alles dat biologisch kan. Als we best met best vergelijken dan wordt het gat juist groter:
(Google: Let’s Stop Burying the Lede in the Organic vs Conventional Debate. Dan zou je een artikel van Food and Farm Discussion lab moeten krijgen)
Dan de reden dat ik hier eigenlijk ben; genetische modificatie. Dat is mijn persoonlijke stokpaardje en een onderwerp waar ik de afgelopen jaren als wetenschapsactivist mee bezig ben. Het is wel ingewikkeld om op de claims te reageren omdat ze niet echt een verband hebben. Je zegt dat het over GMO gaat maar vervolgens gaat het eigenlijk over de website GLP en een plaatje dat uit de context wordt getrokken. Dit staat namelijk letterlijk op diezelfde pagina:
“Genetically modified crops are currently grown in 26 nations around the world, while dozens ban farmers from planting GMO crops. Countries that ban GMOs received considerable attention in 2015, when a majority of European Union nations decided to block the cultivation of new GMO crops within their borders, and Russia issued a ban on both cultivation and imports.
But most of the nations that prohibit GMO cultivation still allow GMO products – particularly animal feed – to be imported. European countries, for example, import 30 million tons of GMO grain annually. Many other nations – China, Japan and Canada for example – restrict GMO products, but only until they pass regulatory standards.”
Nederland heeft geen algeheel verbod. We importeren de gewassen nog wel maar de politiek heeft ervoor gekozen om nog niet zomaar ja tegen deze gewassen te zeggen. Nogal hypocriet naar mijn mening, en daarnaast ook gewoon dom, maar goed dat terzijde. We importeren en we doen onderzoek naar de gewassen dus het is terecht dat Nederland geen status van volledig verbod heeft gekregen:
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/biotechnologie/beleid-genetisch-gemodificeerde-organismen
“Een commentaar op dit artikel is echt leuk: “Je zou ook kunnen stellen dat deze Russische nieuwssites nog niet door Monsanto, Bayer e.a. worden beheerst.”
Want nu (2 maart 2018) we op de drempel staan van het afschaffen van neonicotinoïden in Europa, publiceert het tijdschrift de Boerderij een ogenschijnlijk neutraal, maar uit betrouwbare bron vernomen, door Bayer betaald artikel. Om verwarring te zaaien. De pot verwijt de ketel dat ze zwart ziet.”
Dit hele stuk kan zo uit het artikel worden verwijderd aangezien het nul informatie geeft en alleen de vooroordelen van de auteur laat zien. Het verwijt wordt niet eens uitgelegd. De lezer moet er maar vanuit gaan dat dit klopt en dat het betekent wat de auteur zegt dat het betekent. Terwijl er een duidelijke vijandigheid in deze opmerking te lezen is.
“En in 2016 vond 39% van de Amerikaanse consumenten GMO-voedsel minder gezond dan ander voedsel.” We laten buiten beschouwing wat de Amerikaan überhaupt voedsel vindt.”
Je geeft zelf al aan dat de gemiddeld Amerikaan geen kennis van zaken heeft en toch voer je dit als argument aan. De gemiddelde Amerikaan wil ook dat er een label komt voor DNA in het voedsel… Is dit puur om stemming te creëren?
“Bij transgene manipulatie worden genen van een andersoortig organisme in een andere plant of dier geplaatst. Dat is op zijn zachtst gezegd nogal tegennatuurlijk en beangstigend.”
Daar klopt ook niks van. Zoete aardappel, monarch vlinders, de mens en nog wel meer organismen ervaren gene swapping (oftewel, DNA uitwisseling tussen soorten). Dat kan op verschillende manieren gebeuren, vaak via virussen. Zo worden de eitjes van monarch vlinders geparasiteerd door een wesp. Met het infecteren van een vlindereitje gaan ook virussen mee die het DNA veranderen van vlinders die de infectie wel overleven. Ook de zoete aardappel heeft een vergelijkbaar proces doorgemaakt:
http://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2015/05/05/404198552/natural-gmo-sweet-potato-genetically-modified-8-000-years-ago
Dus het proces kan wel degelijk in de natuur voorkomen. Sterker nog, de eerste GGO’s zijn gemaakt door middel van Agrobacterium, een bacterie geslacht dat o.a. bij bomen voor zo’n knobbel/galziekte zorgt. Die bacterie kan namelijk het DNA van de boom veranderen zodat de boom een gezwel maakt voor de bacterie. De hele techniek is dus gebaseerd op iets uit de natuur.
De conclusie over Golden Rice is ook helemaal fout. Het is een humanitair project waarvan het patent door Syngenta aan het goede doel is gegeven. Boeren onder een bepaald inkomen kunnen het gewas kopen zonder extra kosten en alle investeringen zijn zelf bemachtigd waardoor het geen ander initiatief de pas afsnijdt. Het heeft ook niks met pesticiden te maken en bestaat puur omdat wetenschappers van het Rijstinstituut besloten om een oud probleem te tackelen met nieuwe methodes.
Kortom, dit artikel laat vooral zien dat de auteur van biologisch houdt en zich de bijpassende afkeer voor genetische modificatie heeft aangemeten. Het maakt niet uit dat inmiddels vrijwel elk gerenomeerd onderzoeksinstituut de gewassen veilig heeft verklaard of dat boeren in Bangladesh dankbaar zijn voor de Bt-gewassen van hun eigen universiteiten. Zo kan ik nog wel even doorgaan maar de kans is vrij klein dat iemand dit leest, dus ik laat het hier maar even bij.
Met vriendelijke groet,
Tom
Nou, nou Tom. Het artikel is bedoeld om duidelijk te maken dat het allemaal niet duidelijk is en er vreselijk wordt gemanipuleerd. Het is natuurlijk wel bijzonder dat nu aangetoond is dat als de bodem, het bodemleven, voldoende is hersteld, biologische landbouw net zo productief is als wat we vreemd genoeg gangbaar noemen.
Kijk, als Nederland geen GMO-voedsel e.d. toestaat, dan kan je wel zeggen dat GMO wel voor wetenschapsdoeleinden mag worden gebruikt, maar je kan niet naar de groenteboer gaan en een genetisch gemanipuleerd appeltje kopen. En natuurlijk, ja, het geval van de zoete aardappel. Daar hebben we ook al eens over geschreven, meen ik. Dat soort dingen kunnen voorkomen. Net zoals in de hongerwinter het DNA van de nog ongeboren vruchten is veranderd. Maar legitimeert het ons, de mens, om er op los te experimenteren?
De laatste alinea laat ik voor jouw rekening. En ja, ik ben voorstander van biologisch en sta uiterst kritisch tegenover genetische manipulatie. Ennuh……. vertel mij wat over Syngenta. Een goede vriend van ons is met de overname van een Noord-Hollands zaadbedrijf in Basel terecht gekomen. Ik ben redelijk goed op de hoogte van de mores van dat bedrijf.