De bronnen van onze cultuurplanten

De laatste weken zijn vier opmerkelijke signalen de wereld in gezonden die los gepresenteerd worden, doch in nauw onderling verband staan. Gezonde voeding begint bij de landbouw, de wilde genetische bronnen van onze cultuurgewassen worden bedreigd en de gezonde stoffen zijn uit onze groentes weggeselecteerd.

1

FAO rapport: The State of Food and Agriculture 2013
Op 4 juni 2013 publiceerde de FAO haar jaarlijkse rapport. Slechte voeding in al haar vormen – ondervoeding, overgewicht, obesitas en tekort aan micronutriënten – zorgen voor hoge maatschappelijke kosten in alle inkomensklassen. Begin met het werken aan beter voedsel en betere landbouwtechnieken, luidt de boodschap.

2

Biodiversity International publiceert Core descriptors for in situ conservation of crop wild relatives
De bronnen van onze cultuurplanten - teosinteGenetische bronnen worden bedreigd CRW’s heten ze: crop wild relatives. Op initiatief van de FAO is er in 2009 en de jaren na een netwerk opgezet om de genetische bronnen van ons voedsel  te beschermen. En op 28 mei 2013 is een lijst gepubliceerd voor standaardisering van registratie van die bedreigde wilde planten.

3

Voedingswaarde uit ons voedsel geselecteerd
Onderzoeksjournalist Jo Robinson publiceert op 25 mei 2013 in The New York Times het artikel Breeding the Nutrition Out of Our Food waarbij het er op neerkomt dat we door gewasveredeling ook voedingswaarde uit ons voedsel hebben geselecteerd en dat we daarom minder weerstand hebben tegen welvaartsaandoeningen als kanker. “Een originele paarse aardappel uit Peru heeft achtentwintig meer kankerbestrijdende anthocyanen dan de hedendaagse gewone bruine aardappelen.”

4

Pleidooi voor koppeling landbouw en biodiversiteit
Het zijn niet de minsten, op 14 juni 2013 publiceren Emile Frison (algemeen directeur van Bioversity International), Julia Marton-Lefèvre (algemeen directeur van IUCN) en Kanayo Nwanze (directeur van IFAD) hun pleidooi voor biodiversiteit. Ze willen dat agrarische bedrijven worden ‘herontworpen’ tot gezonde, veerkrachtige ecosystemen die de diversiteit behouden en ons voedsel leveren.

Aan de bovenstaande punten kan één op één de stijgende kosten voor de gezondheidszorg worden gekoppeld.

De balans (terug)vinden

In het jaarrapport van de FAO [1] staat o.a. hogere landbouwproductie moet helpen tegen ondervoeding. Maar steeds meer landbouwareaal is als een van de oorzaken aangegeven bij de bedreiging van de genetische bronnen van onze cultuurgewassen. En [3] toont aan dat we die genetische bronnen [2] hard nodig hebben om door inkruisen van oorspronkelijke gewassen met de nieuwste rassen weer voedingswaarde terug te krijgen. Kortom: complex. Zie de balans maar (terug) te vinden.


Crop Wild Relatives

De bronnen van onze cultuurplanten - portalDe genetische bronnen zijn nodig. Crop wild relatives zijn, zeg maar, de voorouders van onze cultuurplanten: de oersnijbiet, de oerkool, de oersla, de oerwortel en wat dies meer zij. Ze bevatten alle authentieke eigenschappen en kenmerken van de plant en zijn daarom alleen al erg belangrijk. Door opnieuw met heel oude rassen te kruisen kunnen hedendaagse groenten bijvoorbeeld weer resistentie tegen bepaalde ziekten terugkrijgen of aan voedingswaarde winnen.

Maar ze worden bedreigd. Op de Crop Wild Relatives Portal kunt u er van alles over lezen. De organisatie die deze onderhoudt is Biodiversity International, die wordt gefinancierd door o.a. de EU, de Wereldbank, de VN en talloze regeringen. We lezen o.a.:

De toenemende genetische uniformiteit van rassen van gewassen in combinatie met de gevolgen van klimaatverandering maakt deze kwetsbaarder voor stress. De aardappel hongersnood van 1840 werd veroorzaakt door de grootschalige misoogsten als gevolg van een genetische kwetsbaarheid.

De bronnen van onze cultuurplanten - rapport FAOIn 2009 verscheen het rapport Establishment of a global network for the in situ conservation of crop wild relatives: status and needs, opgesteld in opdracht van de FAO commissie voor genetische bronnen voor voedsel en landbouw.

Doel: Deze belangrijke wilde planten in hun eigen natuurlijke habitat beschermen. Er zijn naar schatting 50.000-60.000 cwr’s op de wereld. 11.000 zijn momenteel werkelijk belangrijk en 700 vereisen acute bescherming omdat ze van (a) zeer belangrijk zijn voor de voedselzekerheid en (b) ernstig worden bedreigd.

Dubbele boodschap van FAO

De FAO denkt dat 75% van de genetische diversiteit verloren is gegaan omdat boeren de oude rassen hebben verlaten ten faveure van nieuwe, hoogproducerende rassen.

Net als wilde planten in het algemeen worden ook de voorouders van onze cultuurplanten bedreigd. Voorbeeld: 54% van de 1.155 wilde eenzaadlobbigen wordt bedreigd en 12% zelfs ernstig. Eenzaadlobbigen zijn grassen en granen die voor onze rijst, mais, rietsuiker, meel enzovoorts zorgen. De zaadveredelingsindustrie heeft er geen belang bij oude rassen te bewaren. Zo ontstaan vergeten groenten. Soms worden die nog door ideële clubs, zoals de Heritage Seed Library van GardenOrganic, bewaard en vermeerderd. Soms zijn ze echt helemaal weg.


De bronnen van onze cultuurplanten - stadOp de Crop Wild Relatives Portal is te lezen dat de bedreigingen zijn:
bevolkingsgroei, industriële landbouw, ontbossing, verstedelijking, versnippering. Ze leiden tot verlies van de natuurlijke habitat. Klimaatverandering, stijging van temperatuur, vormt ook een grote bedreiging.
Deze boodschap lijkt haaks te staan op de richting die de FAO in haar rapport [1] aangeeft. Meer opbrengst van de landbouw is nodig. Koren op de molen (….) van de chemieconcerns die zich op de gentech hebben gestort.


Kijk Keuringsdienst van Waarde 2005

Twee argumenten die regelmatig worden gebruikt in de pleidooi vóór gentech zijn:
1. hogere productie, dus de honger gaat de wereld uit. En:
2. er zijn minder bestrijdingsmiddelen nodig.
Monsanto doet dat laatste eer aan met haar RoundUp Ready-zaden. Maïs, soja en andere cultuurgewassen zijn door genetische manipulatie resistent gemaakt tegen het bestrijdingsmiddel RoundUp. Dat is in nette bewoordingen een niet-selectief systemisch totaalherbicide – in gewone taal: allesdoder.


De bronnen van onze cultuurplanten - KDvW 3De bronnen van onze cultuurplanten - KDvW 1

De mensen van de Keuringsdienst van Waarde bezoeken Argentinië en rijden over eindeloze vlakten zonder leven: enkel soja. Ze vliegen boven tropisch regenwoud dat rücksichtslos wordt gekapt.

Bij het gebruik van dit soort bestrijdingsmiddelen worden alle onder en tussen de maïs of soja groeiende “onkruiden” gedood. Dus ook de cwr’s. 
Het andere argument: hogere productie, dus de honger gaat de wereld uit wordt al zo lang geroepen dat het inmiddels achterhaald is. Honger heeft niets met genetisch gemanipuleerde zaden te maken, maar met macht. Bekijk de uitzendingen van de Keuringsdienst van Waarde over soja (2005). In twee afleveringen wordt helder wat het beleid is en welke humanitaire èn natuurramp zich in Argentinië voltrekt.


De juiste weg – biodiversiteit

De bronnen van onze cultuurplanten - zeekoolHet wordt steeds duidelijker dat de weg van natuur opofferen voor enorme akkers met genetisch gemodificeerde gewassen en de daaraan gekoppelde bestrijdingsmiddelen niet de juiste is. Als we de genetische bronnen van onze groenten (en dieren) kwijt zijn, heeft de mensheid pas echt een probleem.

Daarom komt het pleidooi voor koppeling landbouw en biodiversiteit [4] niet als een verrassing. Ze schrijven in de eerste alinea:

Biodiversiteit in de landbouw is de basis van ons leven op aarde. Het is ook de basis van gezonde en veerkrachtige ecosystemen. Toch is het bedreigd. Biodiversiteit levert meer mogelijkheden voor diversiteit in ons dagelijks dieet, kan kleine boeren helpen om meer voedsel te verbouwen en meer te verdienen, terwijl ze de natuurlijke bron beschermen waar ons en hun eigen leven van afhankelijk is. Het is tijd om boerderijen te herontwikkelen tot productieve, gezonde, veerkrachtige ecosystemen die diversiteit binnen het brede landschap dat voedsel levert behouden.

Bij ‘kleine boeren’ moeten we niet alleen kijken naar ontwikkelingslanden. Het is ook een pleidooi voor lokale voedselproductie. Geen soja in monocultuur in Argentinië verbouwen voor varkens in Nederland die we vervolgens over de hele wereld exporteren. Produceer daar waar wordt geconsumeerd. In termen van onze “ontwikkelde” Westerse wereld: streekproducten.

Plaats een reactie